De last onder dwangsom die T-Mobile van het Agentschap Telecom ontving, is een bittere pil. Juist omdat het Orange-netwerk volgens T-Mobile in het verleden – zowel voor als na de overname in het derde kwartaal van 2007 – altijd wel voldaan heeft aan de licentieeisen, is T-Mobile van mening dat het dit spectrum inmiddels wat kosten- en spectrumefficiënter moet kunnen inzetten. Daarmee vindt het dat het een andere positie inneemt dan bijvoorbeeld KPN/Telfort. Het Agentschap is een andere mening toegedaan en vindt dat de mobiele operator geen uitzonderingspositie verdient. T-Mobile doet er op basis van een soortgelijke zaak met KPN goed aan de eisen van het Agentschap vooralsnog na te leven.
Niet alleen kan het de inboedel van een duurbetaalde acquisitie niet naar eer en geweten inzetten (Deutsche Telekom betaalde 1,33 miljard euro voor Orange Nederland). Het kreeg een week eerder ook de mededeling te verwerken dat het bij de spectrumveiling van volgend jaar slechts voor een minimaal deel mag meedingen. Het krijgt vanwege reeds in bezit zijnd spectrum een zogenaamde cap van 10 MHz tijdens de veiling die volgens de laatste planning in het eerste kwartaal van 2010 zal plaatsvinden. Deze ‘theoretische uitsluiting’, zoals een woordvoerder het noemde, werkt ‘innovatie en investeringen niet bepaald in de hand’.
Hoewel het issue over het al dan niet in gebruik zijnde UMTS-pectrum afgedaan kan worden met een verwijzing naar de veilingregels uit 2000, werpt de vraag zich na het opmaken van de som van beide berichten op, of de Nederlandse overheid wel een gunstig investerings- en innovatieklimaat schept.
Met het inperken van de mogelijkheden van de drie bestaande mobiele operators geeft de Tweede Kamer aan dat het een aanzienlijk aantal deelnemers aan de veiling verwacht. De signalen uit de markt wijzen daar echter niet op. Met het keer op keer uitstellen van de veiling zijn er voorlopig meer afhakers dan aanhakers. Callmax heeft al wel aangegeven dat het zich inmiddels heeft ingeschreven voor de veiling. Daar staat tegenover dat bijvoorbeeld MVNO Smile Telecom, dat plannen had om mee te dingen, inmiddels failliet is. Worldmax, ook een bedrijf dat deelname had aangekondigd, is met het huidige WiMax-aanbod niet dermate succesvol dat investeringsmaatschappij Intel Capital nog net zo enthousiast zal willen deelnemen als pakweg een jaar geleden. Van de kabelbedrijven en van Tele2 is het binnen de kredietcrisis ook nog maar de vraag of deze staan te trappelen om autonoom een draadloos netwerk aan te leggen.
Kortom: wat wint de overheid en in haar kielzog de Nederlandse zakenman en/of consument met de beperkingen die het de bestaande operators oplegt? Het creëert in ieder geval geen schaarste, dus de veiling zal niet een enorm bedrag opleveren. Nu is dat voor EZ ook nooit een doel op zich geweest.
Wat het waarschijnlijk wel wil bewerkstelligen is dat het een situatie wil voorkomen zoals die zich voordoet bij het vaste telefonienetwerk. Tegenstrijdig genoeg heeft KPN daar middels zijn deelname in Reggefiber eerder een remmende werking op FTTH-klandizie dan dat het met man en macht werkt aan een snelle uitrol (KPN kiest voor koperen netwerk). Met andere woorden: het ziet nog voldoende mogelijkheden om via een goedkopere tussenstap (VDSL2) het bestaande netwerk verder uit te melken. Hiermee dwarsboomt het moedwillig de werkelijke innovatie die via FTTH wel bewerkstelligd kan worden. Deze wordt nu op de lange baan geschoven.
Wellicht heeft Economische Zaken signalen vanuit de markt ontvangen die duiden op een soortgelijke strategie met betrekking tot mobiele netwerken. Bestaande mobiele operators zouden er belang bij kunnen hebben dat LTE nog even op zich laat wachten, om op die manier de investeringen in de huidige UMTS/HSPA-netwerken eerder terug te kunnen verdienen. Een nieuwe partij zal naar verwachting direct van start gaan met LTE en niet met een ‘oudere’ technologie als UMTS, HSPA of WiMax.
Hiermee neemt EZ echter wel een gok. Zoals aangegeven is het afwachten of er kopers van spectrum zullen zijn. De eisen die aan de licenties hangen, zullen wellicht een gunstig pakket opleveren voor nieuwkomers. Zo gunstig dat zij op een enigszins acceptabel snelle termijn met het aanbieden van (LTE-)diensten kunnen starten en daarmee de innovatie een dienst bewijzen.
